Wtedy zwykły człowiek nie poradzi wiele…
Na długo zapamiętam poranek w Radiu TOK FM nazajutrz po debacie przed wyborami parlamentarnymi w 2015, kiedy furorę zrobił Adrian Zandberg i szeroka publiczność dowiedziała się o istnieniu partii Razem – na kilka dni przed wyborami. Być może to właśnie ta debata sprawiła, że lewicowej kolacji z SLD zabrakło ułamka procenta głosów, co mechanizm d’Hondta bezlitośnie przełożył na dodatkowe mandaty dla PiS. A może z drugiej strony fakt, że Razem zaistniała w opinii publicznej tak późno to sprawił – choćby dlatego, że nie było szans, żeby z kolei ta partia przekroczyła próg wyborczy. Bo również 3% Razem wespół z niecałymi 8% ZL sprawiły, że PiS uzyskało samodzielną większość.
W owym poranku TOK FM natomiast nieodżałowanej pamięci Janina Paradowska – nie byle jaki średnio rozgarnięty dziennikarz, ale najwytrawniejsza znawczyni polskiej polityki – pytała bez cienia zażenowania, kim jest ów Zandberg i co to za partia, to jakieś Razem.
– Aa, 80% podatku, no tak… – Paradowska, co było słychać bez wątpliwości, właśnie pierwszy raz w życiu sprawdziła internetową stronę Razem i uznała, że nie warto było dowiadywać się o nich wcześniej.
Otóż warto było. Nawet jeśli istotnie za oczywistość uznać, że redystrybucyjne postulaty doktrynerów z Razem nie są warte wzruszenia ramion, to jednak katastrofalny fuks ordynacyjny PiS przydarzył się właśnie na skutek tych oraz wielu innych zaniechań komentatorów politycznych i mediów organizujących opinię publiczną. Lub ją właśnie dezorganizujących. Poza wszystkim Razem miała zarejestrowany w PKW komitet wyborczy i psim obowiązkiem dziennikarzy było sprawozdawać ich program oraz kampanię wyborczą. Paradowska była natomiast niemal dumna z tego, że o żadnym Zandbergu nigdy wcześniej nie słyszała… Dziennikarze są w Polsce przekonani, że ich (czwarta) władza pozwala wyrokować również o tym, kto w ogóle istnieje w przestrzeni publicznej, a kto ma z niej wypaść, bo nie jest wart redaktorskiej, więc w ogóle niczyjej uwagi.
Nie tak dawno – tuż po okładkowym skandalu, kiedy w Dużym Formacie trzy feministyczne aktywistki oświadczyły światu, że „aborcja jest OK”, kolejny skandal wywołała kolejna okładka. „My, nacjonalistki”, reportaż w kolejnym wydaniu Dużego Formatu pokazał portrety trzech młodych kobiet z ruchu narodowego – wykształconych, oddanych pracy społecznej, wyważonych, opiekuńczych, kobiecych. Obywatele RP od mniej więcej 1,5 roku usiłują przeciwstawiać się narodowcom oraz – co tu kryć – coraz bardziej otwartym manifestacjom faszyzmu coraz silniej zaznaczającym obecność na ulicach polskich miast i miasteczek oraz w życiu publicznym (więc np. również w Sejmie). Przez te 1,5 roku jedyną strategią wobec dominującego do niedawna w mainstreamowych mediach przekonania, że mamy do czynienia z radykalnym marginesem wśród tłumu niezbyt co prawda rozgarniętych, ale przecież szczerych i niewinnych patriotów, okazywało się stanąć na ich trasie i dać się obić owym patriotom. Po to, by wbrew mitom i wbrew obojętności otępiałych mediów pokazać, kim naprawdę są polscy narodowcy. I jak są groźni.
Wyborcza te wydarzenia relacjonowała po początkowych oporach – zresztą niejednokrotnie i jako jedna z pierwszych. Po to jednakże, by w końcu „pokazać prawdziwe twarze” narodowców w intymnym portrecie. I wrócić do mitu „szczerych patriotów”. Obalonego, wydawałoby się, skutecznie – po ponad roku wystawiania się na kopniaki i plucie. Autorka wspomnianego reportażu, posunęła się nawet do tego, by aktywistkom Obywateli RP – bitym i opluwanym przez bohaterki z okładki Dużego Formatu – zaproponować debatę z udziałem narodowców. O faktach, racjach i o postawach. Debatę bitych z bijącymi. Widziałem jedną z naszych kobiet w godzinnej telefonicznej rozmowie z dziennikarką Wyborczej – w kompletnie rozmazanym od łez makijażu. Kopniaki pijanych nazioli żadnych łez u niej wywołały. Dziennikarka wolnych mediów dała radę. Brawo!
To jednak tylko głupota osoby zdumiewająco przy tym niewrażliwej, co jednak przecież zdarza się zawsze. I nawet zasługuje na ochronę wraz z pluralizmem opinii. Będę więc zawsze bronił dziennikarskiego prawa do wypisywania głupot. Znacznie gorsze i znacznie groźniejsze są pominięcia – bo to one odsyłają w niebyt ludzi, ich ciężką pracę, idee, poświęcenie. I szanse. To jest cenzura – sprzeniewierzenie się temu, czym jest pluralizm opinii, a nie tylko nieudolne korzystanie z demokratycznych swobód. I z tym będę walczył również zawsze.
Kilka dni temu Obywatele RP z Wrocławia i Warszawy przeprowadzili akcję wymierzoną przeciw ustawie o IPN. Kilkadziesiąt osób odczytało publicznie oświadczenia wymieniające znane przypadki udziału Polaków w Holokauście i złożyło w prokuraturze doniesienia o popełnieniu tym samym przestępstwa opisanego w tej ustawie. Albo wszczęte zostaną postępowania przeciwko ludziom sprawiedliwym mówiącym po prostu prawdę, albo budzące daremne jak dotąd protesty prawo pozostanie martwym zapisem. Jeden i drugi cel jest dobry w tej akcji – która jednak wymaga jakiejś odwagi, jak każdy protest cywilnego nieposłuszeństwa. Świadkiem wydarzenia byli dziennikarze i ich kamery. W żadnym z mediów nie pokazała się nawet wzmianka, choć o ustawie o IPN jest wciąż głośno. Jedynie OKO.press… W redakcjach nie wiedziano, jak ten protest skomentować. Co powiedzieć o ludziach wystawiających się prokuraturze. W dziennikarskich głowach zmieścić to się nie może. Dlatego nie wspomniano o proteście wcale. Bo bez komentarza się przecież nie da, prawda? Ot, nie po raz pierwszy zafundowaliśmy mądralom dysonansik poznawczy. A oni nam w rewanżu – cenzurę.
Przykłady mógłbym wymieniać w nieskończoność. Większość własnej historii Obywatele RP spędzili w zaciszu szczelnej blokady informacyjnej. Bo wiadomo, że obywatelska opozycja to KOD i nic innego, a KOD nas wtedy nie lubił i ludzie dobrze poinformowani wiedzieli o nas tyle, że promując (rzekomy zresztą) radykalizm działań, pracujemy w istocie na rozbicie ruchu. Blokując informacje o formach i celach działań innych niż wielkie demonstracje KOD, media mainstreamu nie tylko zaniedbały swój obowiązek informowania opinii publicznej. Media mainstreamu spowodowały, że do dzisiaj nie istnieje w polskiej opozycyjnej polityce jakakolwiek debata programowa.
Dziś już wiadomo, że polityczna opozycja rozczarowuje, ale nadal to PO jest głównym atutem demokratów przeciw PiS. Schetyna nie jest co prawda chroniony przez media tak szczelnie, jak jeszcze niedawno był przez nie chroniony Mateusz Kijowski, zanim się niedawni przyjaciele również ze świata mediów solidarnie odwrócili doń plecami. Ale alternatywy nie ma nadal. Nie ma nie dlatego, że nic takiego nie istnieje. Dlatego, że „jesteśmy przeciw i pisać o tym nie będziemy”. I w związku z tym nie ma również debaty.
– Prawybory? Jesteśmy przeciw – usłyszeliśmy od szefów Wyborczej. Co kończy dyskusję. Istotnie, ani wzmianki o inicjatywie, nad którą pracujemy od wielu miesięcy. W Nowym Sączu powstało więc np. porozumienie konkurujących ze sobą demokratycznych komitetów wyborczych. Z lewa i liberalnego centrum. Z udziałem apartyjnych ruchów samorządowych. W otwartych prawyborach głosami wyborców powstanie tam wspólna lista demokratów przeciw PiS. Co być może tworzy szanse pokonania PiS na tym terenie, na którym PiS rządzi dzisiaj niepodzielnie. Napisał o tym Dobry Tygodnik Sądecki. Ktoś o nim słyszał poza Nowym Sączem? Nikt więcej nie zająknął się słowem. Nie bardzo też martwią się publicyści wysypem konkurujących ze sobą kandydatów „z pnia PO” w Gdańsku i Wrocławiu. Koalicji demokratów jak nie było, tak nie ma, a jeśli się gdzieś zdarza, jest raczej gwarancją porażki niż sukcesu – bo powstaje w partyjnych gabinetach, w atmosferze, nie przymierzając, jak z dialogów znanych z Sowy i Przyjaciół… Jakiś pomysł? Jakaś debata?
– Obywatele RP? A, tak, protest w Hajnówce, dzielni są i szlachetni. – Ale o tym, że Obywatele RP są równocześnie autorami jak dotąd jedynej twardo określonej politycznej propozycji skutecznego przeciwstawienia się PiS w tych i następnych wyborach Wyborcza nie napisze. Bo jest przeciw.
Przypomnijcie więc sobie, Szanowni Mądrale, jak to było z Razem. Chętnie się zgodzę – przynajmniej na użytek tej konkretnej dyskusji – że Razem niczego poważnego nie oferowała. Jednakże skutek próby zignorowania tej partii wszyscy dzisiaj znamy. Ich 3% wraz z niemal 8% ZL na konto PiS. To w sporej mierze dzięki Wam. Przypomnijcie sobie, próby dyskusji z programem KOD. Nie pamiętacie, prawda? Kto by pamiętał teksty z kosza na śmieci. Może rzeczywiście to KOD miał wówczas rację – mniej chętnie, ale zgodzę się i na to założenie na użytek dyskusji, byleby tylko się odbyła. Gdybyście jednak dopuścili wtedy do głosu kogokolwiek innego, dzisiejszy kryzys obywatelskiej opozycji nie byłby tak głęboki. Prawybory nie mają sensu? Są niebezpieczne? Być może. Porozmawiajmy o tym. W przeciwnym wypadku do rachunku obciążonego dotychczas fuksem ordynacyjnym PiS, za który współodpowiadacie, kryzysem opozycji parlamentarnej i obywatelskiej, za który odpowiedzialność także spada również na Was – do tego wszystkiego dojdzie jeszcze odpowiedzialność za samorządowe wybory, które na własne życzenie przerżniemy w kilkunastu sejmikach wojewódzkich. Bo Wy znowu jesteście dzisiaj pewni, że wiecie lepiej. Tak bardzo, że nawet nie chce się Wam nikogo przekonywać. Wiecie, że rządzicie mainstreamem publicznej opinii i nikogo przekonywać nie musicie. Wystarczy zignorować.
We wtorek, 13 marca, będzie debata w sprawie prawyborów. Przyjdźcie i opiszcie. Choćby jako dziecinadę politycznych amatorów i zagrożenie dla misternych planów, o których wiecie z partyjnych sztabów. Może skorzystacie. Ja już dzisiaj wiem, że trzeba było tworzyć własne media zamiast czekać, aż oprzytomniejecie.